Dr. Rajendra Prasad

റിപ്പബ്ലിക്ക് ഇന്ത്യയുടെ പ്രഥമ രാഷ്ട്രപതിയാണ് ഡോക്ടര്‍ രാജേന്ദ്രപ്രസാദ്. രാഷ്ട്രീയ പ്രവര്‍ത്തകനായും അഭിഭാഷകനായും സ്വാതന്ത്ര സമര സേനാനിയായും സേവനമനുഷ്ടിച്ച ഇദേഹം ഇന്ത്യന്‍ നാഷണല്‍ കോണ്‍ഗ്രസിലൂടെയാണ് രാഷ്ട്രീയ രംഗത്ത് എത്തുന്നത്. ബീഹാര്‍ ഗാന്ധി എന്ന അപരനാമധേയത്തില്‍ അറിയപ്പെടുന്ന സ്വാതന്ത്ര്യസമര സേനാനിയാണ് രാജേന്ദ്രപ്രസാദ്. 1962-ല്‍ ഭാരതത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയര്‍ന്ന സിവിലിയന്‍ ബഹുമതിയായ ഭാരതരത്‌നം അദ്ദേഹത്തിന് നല്‍കി രാജ്യം ആധരിച്ചു. ഇന്ത്യയുടെ ഭരണഘടന നിര്‍മ്മാണസഭയുടെ (കോണ്‍സ്റ്റിറ്റുവന്റ് അസ്സംബ്ലി)അധ്യക്ഷനായും രാജേന്ദ്രപ്രസാദ് സ്ഥാനമനുഷ്ഠിച്ചിട്ടുണ്ട്. എഴുത്തുകാരനായ ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രശസ്തമായ ബുക്കാണ് 'ഇന്‍ഡ്യാ ഡിവൈഡഡ്'.

ബീഹാറിലെ സീവാന്‍ ജില്ലയിലെ സെരാദെയ് എന്ന സ്ഥലത്ത് 1884 ഡിസംബര്‍ 3-നാണ് രാജേന്ദ്രപ്രസാദ് ജനിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാവ് മഹാദേവ് സഹായ്, മാതാവ് കമലേശ്വരി ദേവി എന്നിവരായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന് അഞ്ചുവയസ്സുള്ളപ്പോള്‍ തന്നെ മാതാപിതാക്കള്‍ ഒരു പണ്ഡിതന്റെയടുക്കല്‍ പേര്‍ഷ്യന്‍ ഭാഷകളും, ഹിന്ദിയും, കണക്കും അഭ്യസിക്കാന്‍ കൊണ്ടുചെന്നാക്കി. ഗ്രാമീണപഠനത്തിനുശേഷം ചാപ്ര സര്‍ക്കാര്‍ സ്‌കൂളിലായിരുന്നു പ്രാഥമികവിദ്യാഭ്യാസം. 1896ല്‍ തന്റെ പന്ത്രണ്ടാം വയസില്‍ രാജവന്‍ഷി ദേവിയെ അദ്ദേഹം വിവാഹം കഴിച്ചു. ഉന്നതപഠനത്തിനായി പിന്നീട് ജ്യേഷ്ഠന്റെയൊപ്പം പാട്‌നയിലേക്കു പോയി. അവിടെനിന്നും രണ്ടുവര്‍ഷത്തെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുശേഷം കല്‍ക്കട്ടാ സര്‍വ്വകലാശാലയില്‍ സ്‌കോളര്‍ഷിപ്പോടെ പ്രവേശനം ലഭിച്ചു. 1902 ല്‍ കല്‍ക്കട്ട പ്രസിഡന്‍സി കോളേജില്‍ സയന്‍സ് മുഖ്യവിഷയമായി എടുത്തു പഠനം തുടങ്ങി. ഉപരിപഠനത്തിനായി പ്രസാദ് കല ആണ് തിരഞ്ഞെടുത്തത്. പിന്നീട് അദേഹം സാമ്പത്തികശാസ്ത്രത്തില്‍ ശ്രദ്ധിക്കുകയും കല്‍ക്കത്ത യൂണിവേഴ്‌സിറ്റിയില്‍ നിന്നും 1907ല്‍ ബിരുദാനന്തരബിരുദവും നേടി.

ബിരുദാനന്തരബിരുദം പൂര്‍ത്തിയാക്കിയശേഷം രാജേന്ദ്രപ്രസാദ് തന്റെ ഔദ്യോഗിക ജീവിതം തുടങ്ങുന്നത് ബീഹാറിലെ എല്‍.എസ് കോളേജില്‍ അസിസ്റ്റന്റ് പ്രൊഫസ്സറായിട്ടായിരുന്നു. ചെറിയ സമയത്തിനുള്ളില്‍ അദ്ദേഹം ആ കോളേജിലെ പ്രിന്‍സിപ്പള്‍ ആയി സ്ഥാനക്കയറ്റം കിട്ടി എങ്കിലും, നിയമപഠനം ആരംഭിക്കുന്നതിനുവേണ്ടി ഉദ്യോഗം രാജിവെക്കുകയായിരുന്നു. പിന്നീട് ബീഹാറില്‍ നിന്നും കല്‍ക്കട്ടയിലെത്തിയ അദ്ദേഹം തന്റെ നിയമപഠനം ആരംഭിച്ചു. കല്‍ക്കട്ടയില്‍ നിയമപഠനത്തോടൊപ്പം തന്നെ കല്‍ക്കട്ട സിറ്റി കോളേജില്‍ അദ്ധ്യാപകനായും ജോലിയും ചെയ്തിരുന്നു. 1915 ല്‍ സ്വര്‍ണ്ണമെഡലോടെ രാജേന്ദ്രപ്രസാദ് നിയമത്തില്‍ ബിരുദാനന്തരബിരുദം കരസ്ഥമാക്കി. പിന്നീട് അദ്ദേഹം 1937 ല്‍ അലഹബാദ് സര്‍വ്വകലാശാലയില്‍ നിന്നും നിയമത്തില്‍ ഡോക്ടറേറ്റും സമ്പാദിച്ചു.

അഭിഭാഷകനായി രാജേന്ദ്രപ്രസാദ് ജോലിക്ക് കയറുന്നത് 1916ലാണ്. ബീഹാര്‍ ഹൈക്കോടതിയിലും, ഒഡീഷ ഹൈക്കോടതിയിലും ആയിരുന്നു ആദ്യകാലത്ത് ജോലി ചെയ്തു തുടങ്ങിയത്. ഇക്കാലത്ത് പാട്‌ന സര്‍വ്വകലാശാലയിലെ സിന്‍ഡിക്കേറ്റ് അംഗമായും പ്രസാദ് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടിരുന്നു.

ഇന്ത്യന്‍ സ്വാതന്ത്ര സമരത്തിലും രാജേന്ദ്ര പ്രസാദ് നിര്‍ണ്ണായക പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. കല്‍ക്കത്ത യൂണിവേഴ്‌സിറ്റില്‍ പഠിക്കുന്നസമയത്ത് 1906 ല്‍ കല്‍ക്കട്ടയില്‍ നടന്ന കോണ്‍ഗ്രസ് സമ്മേളനത്തില്‍ അദേഹം വളണ്ടിയറായി പ്രവര്‍ത്തിച്ചു. എന്നാല്‍ 1911ലാണ് അദേഹം ഇന്ത്യന്‍ നാഷണല്‍ കോണ്‍ഗ്രസില്‍ അംഗമാകുന്നത്. 1914ലെ ബീഹാര്‍- ബംഗാള്‍ വെള്ളപ്പൊക്കത്തില്‍ ദുരിതനുഭവിച്ചവരെ സഹായിക്കാനായി നിരവധി പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളാണ് അദേഹത്തിന്റെ ഭാഗത്തു നിന്നും ഉണ്ടായി. പിന്നീട് ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയില്‍ നിന്നും ഇന്ത്യയില്‍ തിരിച്ചെത്തിയ മഹാത്മാ ഗാന്ധിയെ രാജേന്ദ്രപ്രസാദ് കണ്ടുമുട്ടുന്നത് 1916-ലാണ്. അന്നത്തെ പരിജയം ഗാന്ധിയുടെ നിര്‍ദ്ദേശപ്രകാരം ചമ്പാരന്‍ സമരത്തില്‍ അദേഹം പ്രവര്‍ത്തിച്ചു. പിന്നീട് നിസ്സഹകരണസമരം 1920ല്‍ പ്രഖ്യാപിച്ചപ്പോള്‍ അതിനോട് യോജിച്ച് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി ജോലിയും പദവിയും അഭിഭാഷകവൃത്തിയും അദ്ദേഹം ഉപേക്ഷിച്ചു. വിദേശവിദ്യാഭ്യാസം ബഹിഷ്‌ക്കരിക്കാന്‍ ഗാന്ധിജി ആവശ്യപ്പെട്ടതിനെ തുടര്‍ന്ന് രാജേന്ദ്രപ്രസാദ് മകന്‍ മൃത്യുജ്ഞയ പ്രസാദിനെ ബീഹാര്‍ വിദ്യാപീഠത്തില്‍ ചേര്‍ത്ത് തുടര്‍പഠനം നടത്തിച്ചു.

സെര്‍ച്ച് ലൈറ്റ്, ദേശ് തുടങ്ങിയ മാസികകളില്‍ അദേഹം എഴുതുകയും സ്വാതന്ത്ര്യസമര പ്രവര്‍ത്തനത്തിന് ധനസമാഹരണം നടത്തുകയും ചെയ്തു. 1934-ല്‍ ബീഹാറില്‍ ഭൂകമ്പം ഉണ്ടായ സമയത്ത് അദ്ദേഹം രക്ഷപ്രവര്‍ത്തനത്തിന് നേതൃത്വം നല്‍കി. അടുത്ത സഹപ്രവര്‍ത്തകനായ അനുരാഗ് നാരായണ്‍ സിന്‍ഹയെ ചുമതലകള്‍ ഏല്‍പ്പിച്ചുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം പ്രവര്‍ത്തനം നടത്തിയത്. പിന്നീട് ഭൂകമ്പം ബാധിച്ചവരെ പുനരധിവസിപ്പിക്കാന്‍ വേണ്ടി ബീഹാര്‍ റിലീഫ് കമ്മിറ്റിക്കും അദ്ദേഹം രൂപം നല്‍കി. ശേഷം 1934ലെ ബോംബെ സമ്മേളനത്തില്‍ അദേഹത്തെ ഇന്ത്യന്‍ നാഷ്ണല്‍ കോണ്‍ഗ്രസിന്റെ അധ്യക്ഷനായി തെരഞ്ഞെടുത്തു. പ്രസാദ് അധ്യക്ഷനാവുന്ന ആദ്യത്തെ സമ്മേളനം ഇതായിരുന്നു.

പിറ്റെ വര്‍ഷം 1935-ല്‍ ക്വെറ്റയില്‍ ഭൂകമ്പമുണ്ടായപ്പോള്‍ അവിടേക്ക് പോകാന്‍ ബ്രിട്ടീഷ് ഗവര്‍മെന്റ് പ്രസാദിന് വിലക്ക് ഏര്‍പ്പെടുത്തി. അതിനാല്‍ അദ്ദേഹം പഞ്ചാബില്‍ നിന്നുകൊണ്ട് ഭൂകമ്പദുരിതാശ്വാസ പ്രവര്‍ത്തനത്തിന് രൂപം നല്‍കുകയും ചെയ്തു. 1939-ല്‍ ആശയപരമായ പ്രശ്‌നത്തെ തുടര്‍ന്ന് സുഭാഷ് ചന്ദ്രബോസ് രാജിവച്ചപ്പോഴും അദേഹം കോണ്‍ഗ്രസ് അധ്യക്ഷനായി തുടര്‍ന്നു. 1942 ആഗസ്റ്റ് 8-ലെ കോണ്‍ഗ്രസിന്റെ ക്വിറ്റ് ഇന്ത്യ പ്രമേയത്തെ തുടര്‍ന്ന് നിരവധി നേതാക്കള്‍ അറസ്റ്റിലായപ്പോള്‍. രാജേന്ദ്ര പ്രസാദിനെ ബീഹാറിലെ സദാഖത്ത് ആശ്രമത്തില്‍ നിന്നും അറസ്റ്റ് ചെയ്ത് ബങ്കിപ്പൂര്‍ സെന്റട്രല്‍ ജയിലിലടച്ചു. ഏകദേശം മൂന്ന് വര്‍ഷത്തോളമുള്ള ജയില്‍ ശിക്ഷക്ക് ശേഷം 1945 ജൂണില്‍ അദേഹം മോചിതനായി.

1946-ല്‍ ജവഹര്‍ലാല്‍ നെഹ്‌റുവിന്റെ നേതൃത്വത്തില്‍ ഇടക്കാല സര്‍ക്കാര്‍ ഉണ്ടാക്കിയപ്പോള്‍ വന്ന പന്ത്രണ്ട് നാമനിര്‍ദ്ദേശക മന്ത്രിമാരില്‍ രാജേന്ദ്രപ്രസാദും ഉള്‍പ്പെട്ടു. ആ മന്ത്രിസഭയില്‍ ഭക്ഷ്യ- കൃഷി വകുപ്പാണ് അദേഹത്തിന് ലഭിച്ചത്. 1946 ഡിസംബര്‍ 11-ന് രൂപം നല്കിയ കോണ്‍സ്റ്റിറ്റിയൂഷന്‍ അസംബ്ലിയിയുടെ അധ്യക്ഷനായും അദേഹത്തെ പിന്നീട് തെരഞ്ഞെടുത്തു. 1947 നവംബറില്‍ ജെ.ബി കൃപലാനി രാജിവച്ചപ്പോള്‍ രാജേന്ദ്രപ്രസാദ് വീണ്ടും കോണ്‍ഗ്രസ് അധ്യക്ഷനായി ചുമതലയേറ്റു. പിന്നീട് 1951-ലെ പൊതു തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് ശേഷം ഇദേഹത്തെ ഇലക്ട്രല്‍ കോളേജ് ചേര്‍ന്ന് പ്രസിഡന്റായി തെരഞ്ഞെടുത്തു.

അതിനുശേഷം സജീവ രാഷ്ട്രീയത്തില്‍ നിന്നും വിട്ടുനിന്ന അദേഹം പിന്നീട് നെഹ്‌റു സര്‍ക്കാറിന് പല ഉപദേശങ്ങളും നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്. സംസ്ഥാനങ്ങളെ വിദ്യാഭ്യാസ രംഗത്ത് ഉയര്‍ത്തിക്കൊണ്ടുവരുന്നതിനായി അദേഹം പല നിര്‍ദ്ദേശങ്ങളും സമര്‍പ്പിച്ചിരുന്നു. 1957ല്‍ അദേഹത്തെ വീണ്ടും രാഷ്ട്രപതിയായി തെരഞ്ഞെടുത്തു. രണ്ട് തവണ ഇന്ത്യന്‍ രാഷ്ട്രപതിയാകുന്ന ഏക വ്യക്തിയും ഡോ. രാജേന്ദ്ര പ്രസാദാണ്. 1962 മെയ് പതിനാലിന് രാഷ്ട്രപതി സ്ഥാനം ഒഴിഞ്ഞ് അദ്ദേഹം പാട്‌നയിലേക്ക് മടങ്ങി. ബീഹാര്‍ വിദ്യാപീഠത്തിന്റെ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളില്‍ മുഴുകി. 1963 ഫെബ്രുവരി 28ന് അദേഹം അന്തരിച്ചു. പാറ്റനയിലെ രാജേന്ദ്ര സ്മൃതി സംഗ്രഹാലയം അദേഹത്തിനായി സമര്‍പ്പിച്ചിരിക്കുന്നു.

 

സാഹിത്യ സംഭാവനകള്‍

·         സത്യാഗ്രഹ അറ്റ് ചമ്പാരന്‍ (1922)

·         ഇന്ത്യാ ഡിവൈഡഡ് (1946)

·         ആത്മകഥ (1946)  ബങ്കിംപൂര്‍ ജയില്‍വാസസമയത്ത് എഴുതിയത്.

·         മഹാത്മാഗാന്ധി ആന്റ് ബീഹാര്‍ (1949)

·         സിന്‍സ് ഇന്‍ഡിപെന്‍ഡന്‍സ് (1960)

·         ഭാരതീയ ശിക്ഷ ( ഭാരതീയ വിദ്യാഭ്യാസ രീതികളെക്കുറിച്ച്)

 

പ്രത്യേകതകള്‍

1.      ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ കാലം രാഷ്ട്രപതിയായിരുന്നയാളാണ് ഇദ്ദേഹം.

2.      ഭരണഘടനാ നിര്‍മ്മാണ സഭയുടെ സ്ഥിരാദ്ധ്യക്ഷനായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു.

3.      തുടര്‍ച്ചയായ രണ്ടുതവണ രാഷ്ട്രപതിയായി.

4.      കേന്ദ്രത്തില്‍ കൃഷി, ഭക്ഷ്യവകുപ്പുമന്ത്രി ആയശേഷം രാഷ്ട്രപതിയായ വ്യക്തിയാണിദ്ദേഹം.